Palka Dąbroś

Podatek minimalny stanowi nową regulację w polskim porządku prawnym, która wprowadzona została do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w ramach tzw. „Polskiego Ładu” w 2022 roku. Wówczas ustawodawca zdecydował się na dodatkowe opodatkowanie spółek podlegających CIT, które notują stratę lub wykazują niską rentowność. Wprowadzenie do systemu podatkowego minimalnego podatku dochodowego zostało uzasadnione potrzebą wyeliminowania optymalizacji podatkowej, na którą może wskazywać długotrwałe utrzymywanie się na rynku spółek notorycznie notujących stratę podatkową lub niską rentowność. Podkreślenia wymaga, że mając na uwadze niesprzyjające okoliczności gospodarcze oraz geopolityczne okresu pandemii oraz konfliktu w Ukrainie, ustawodawca ostatecznie zdecydował, iż nowe regulacje wejdą w życie wraz z początkiem 2024 roku.

Przechodząc zatem do przybliżenia istoty nowego obciążenia publicznoprawnego wskazać trzeba, że jego adresatami są podatnicy, którzy ponieśli stratę podatkową ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych lub osiągnęli niski procentowy stosunek dochodów innych niż z zysków kapitałowych do przychodów innych niż z zysków kapitałowych (nieprzekraczający 2%). To oznacza, że objęcie nowym obciążeniem będzie efektem rocznego wyniku finansowego spółki, ale znaczenie będzie miał tylko wynik dotyczący dochodu innego niż dochód z zysków kapitałowych.

Z praktycznego punktu widzenia stwierdzenie, czy konkretny podatnik CIT będzie zobowiązany do zapłaty podatku minimalnego będzie efektem dokonania następujących ustaleń:

1. Czy podatnik należy do katalogu podmiotów wyłączonych spod zastosowania obciążenia podatkiem minimalnym?
2. Czy w roku podatkowym wystąpiła u podatnika strata lub nieprzekraczający 2% stosunek dochodów względem osiągniętych przychodów (stosunek dotyczy tylko dochodów i przychodów innych niż z zysków kapitałowych)?
3. Czy po ustaleniu specjalnego wskaźnika podatkowego w przypadku wystąpienia straty podatkowej lub ww. niskiej rentowności, wciąż stosunek dochodów do przychodów nie przekracza 2%?

Niewątpliwie zatem najważniejsze będzie sprawdzenie, czy podatnik nie jest objęty zwolnieniem spod minimalnego podatku dochodowego. Podmioty zwolnione to m. in.:

1. Podatnik w swoim pierwszym roku prowadzenia działalności, a także w dwóch kolejnych latach podatkowych,
2. Podatnik, którego przychody w danym roku podatkowym są niższe o co najmniej 30% w stosunku do przychodów uzyskanych w poprzednim roku podatkowym,
3. Spółki, których wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne a sama spółka nie ma udziału w innej spółce, który przekraczałby 5%,
4. Podatnik będący małym podatnikiem CIT,
5. Podatnik, który w co najmniej jednym z ostatnich trzech lat podatkowych uzyskał stosunek przychodów do dochodów przekraczający 2% (stosunek odnosi się wyłącznie do przychodów i dochodów innych niż z zysków kapitałowych).

Jeżeli jednak spółka nie zostanie objęta katalogiem zwolnień, a wystąpiła u niej strata lub ww. niska rentowność, to ostatnim krokiem w procedurze badania potrzeby rozliczenia podatku minimalnego będzie obliczenie specjalnego wskaźnika wedle regulacji art. 24ca ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W uproszeniu obliczenie tego wskaźnika polega na powiększeniu osiągniętego wyniku finansowego za dany rok podatkowy poprzez usunięcie niektórych kosztów uzyskania przychodów, które pomniejszyły w roku podatkowym przychód podatnika (chodzi m. in. o odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz 1/5 wypłaconych wynagrodzeń pracowników).

Przyjmując, iż nawet posłużenie się wyliczonym wskaźnikiem nie pozwoliło na wykazanie rentowności przekraczającej 2%, podatnik będzie zobowiązany do obliczenia i zapłaty podatku minimalnego, dla którego podstawą opodatkowania będzie zasadniczo 1,5% osiągniętych przychodów innych niż z zysków kapitałowych. Stawką podatku minimalnego jest 10% podstawy opodatkowania.

Pokreślenia wymaga, iż powyżej przedstawiona istota minimalnego podatku dochodowego stanowi zarys obszernej regulacji wprowadzonej przez ustawodawcę. Przepisy przewidują w tym kontekście szczegółowe unormowanie sposobu ustalania specjalnego wskaźnika podatkowego, różne wariacje wartości składowych iloczynu używanego do obliczenia podstawy opodatkowania (szczególnie, gdy podatnik jest spółką powiązaną), możliwe do zastosowania pomniejszenia podstawy opodatkowania, a także wskazują relację między minimalnym podatkiem dochodowym a rocznym podatkiem CIT na zasadach ogólnych.

Wobec powyższego, zalecamy każdorazową uważną analizę stanu faktycznego, najpierw z perspektywy wystąpienia potrzeby rozliczenia w 2024 roku podatku minimalnego, a następnie w odniesieniu do wyboru odpowiedniej metody ustalenia wysokości tej należności.