Palka Dąbroś

Na podstawie przyjętej dnia 26 maja 2023 roku ustawy nowelizującej (Dz.U. 2023 poz. 1463), wraz z dniem 31 sierpnia 2023 roku wszedł w życie nowy przepis art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, który stanowi, że zwalnia się od podatku sprzedaż, której przedmiotem jest m. in. lokal mieszkalny, budynek mieszkalny jednorodzinny lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, jeżeli kupującym jest osoba, której wcześniej nie przysługiwało żadne z tych praw  ani udział w tych prawach.

Wprowadzony przepis wprowadza więc nowe zwolnienie podatkowe w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. Jakkolwiek w takim razie sprzedaż mieszkania pozostaje czynnością, z której zasadniczo dochód będzie musiał rozliczyć zbywca, tak nabywca przy spełnieniu warunków wymienionych w nowym przepisie nie będzie już zobowiązany do odprowadzania dotychczasowego podatku w wysokości 2% wartości nieruchomości.

Warunki, które musi łącznie spełnić nabywca są następujące:

• Zakup następuje na rynku wtórnym (bowiem zakup od dewelopera podlegać będzie obowiązkowi zapłaty VAT w cenie nabycia, co wyłącza potrzebę płatności podatku od czynności cywilnoprawnych,

• Sprzedaż dotyczy prawa własności lokalu mieszkalnego (także prawa własności domu jednorodzinnego lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego),
• Kupującym jest osoba fizyczna lub kilka osób fizycznych,
• Kupującemu nigdy nie przysługiwało ani prawo własności lokalu mieszkalnego, ani prawo własności domu jednorodzinnego, ani spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego (jedynym dopuszczonym wyjątkiem jest nabycie prawa w postaci współudziału maksymalnie w wysokości 50% i to wyłącznie w drodze dziedziczenia).

Widać więc, że ustawodawca zamierzał poprzez zmianę legislacyjną wesprzeć osoby, które dopiero inwestują w swoje pierwsze w życiu mieszkanie. Pamiętać jednak należy, iż nowy przepis ma zastosowanie do umów sprzedaży zawartych dopiero od dnia 31 sierpnia 2023 roku.

Wspomnieć należy, iż działaniom mającym zachęcić do zakupu mieszkań przez osoby usamodzielniające się, towarzyszyć będzie w niedalekiej przyszłości wzrost stawki opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych do wysokości 6%, względem kupujących dokonujących zakupu nieruchomości na warunkach określonych w nowym przepisie art. 7a ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wskazana regulacja dotyczy kupna co najmniej sześciu odrębnych mieszkalnych nieruchomości lokalowych na jednej nieruchomości gruntowej – wówczas stawka podatku od zawartej z tym samym kupującym umowy sprzedaży szóstego i każdego następnego takiego lokalu wynosić będzie 6%. Co istotne, obciążenie kupującego obowiązkiem zapłaty VAT od zakupu nie wyłączy w tym przypadku opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych (nowelizacji ulegnie bowiem art. 2 pkt 4 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych). Omawiane przepisy mają wejść w życie wraz z początkiem 2024 roku.

W założeniu więc, o ile omawiana zmiana przepisów dokonana z dniem 31 sierpnia 2023 roku ma na celu odciążenie osób, planujących zakup swojego pierwszego lokum i da im możliwość zaoszczędzenia 2% wartości nieruchomości, o tyle nowe regulacje w zakresie kupna wielu mieszkań mają na celu zrównoważenie obciążeń podatkowych i ograniczenie spekulacyjnych zakupów nieruchomości, przy czym przepisy te wejdą w życie dopiero 1 stycznia 2024 roku.