Palka Dąbroś

W dniu 21 września 2023 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał kolejne orzeczenie w polskiej sprawie dotyczącej kredytów frankowych (C-139/22). W wyroku odniesiono się do następujących kwestii: 1) skutków wpisania postanowień umownych do rejestru klauzul niedozwolonych, 2) usunięcia nieuczciwego warunku z umowy, 3) zasad informowania klientów mających wiedzę finansową.

Sprawa dotyczyła kredytu indeksowanego, który został zaciągnięty przez powodów w 2009 r. w mBanku. Powódka posiadała wyższe wykształcenie w dziedzinie zarządzania i finansów, a ponadto była zatrudniona w banku udzielającym kredytu. W tym przypadku kredytobiorca zdawał sobie sprawę z ryzyka związanego z kredytem indeksowanym do waluty obcej. Wskazać jednak należy, że warunki umowy kredytowej były takie same jak te, które zostały wpisane do prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów krajowego rejestru klauzul niedozwolonych. W związku z powyższym pojawiło się pytanie, czy we wskazanym powyżej przypadku kredytobiorcy również przysługuje ochrona wynikająca z unijnej dyrektywy.

Zgodnie z odpowiedzią TSUE, posiadanie wyższego wykształcenia w dziedzinie zarządzania i finansów, a nawet zatrudnienie w banku udzielającym kredytu nie pozbawia kredytobiorcy prawa do zakwestionowania nieuczciwego postanowienia zawartego w umowie. Sam fakt umieszczenia warunku umownego w rejestrze klauzul niedozwolonych może być wystarczającym argumentem do uznania takiej klauzuli za nieuczciwą.

Polski sąd zapytał też, czy przedsiębiorca ma obowiązek informowania o istotnych cechach umowy i ryzykach związanych z umową każdego konsumenta, nawet takiego z odpowiednią wiedzą w danej dziedzinie. TSUE odpowiedział, że przedsiębiorca ma obowiązek poinformowania zainteresowanego konsumenta o istotnych cechach zawartej z nim umowy oraz o ryzyku związanym z tą umową, i to nawet wówczas, gdy ów konsument jest jego pracownikiem i ma odpowiednią wiedzę.

Kolejne pytanie polskiego sądu sprowadzało się do tego, czy jeżeli w umowie wstępuje zapis nieuczciwy, który dotyczy przeliczania spłacanych rat na walutę polską, ale jednocześnie istnieje również w regulaminie uczciwy zapis umożliwiający kredytobiorcy spłatę bezpośrednio w walucie obcej, to czy po eliminacji z umowy zapisu nieuczciwego można wykonywać umowę w oparciu o zapis uczciwy. W odpowiedzi TSUE stwierdził, że postanowienie umowy, które należy uznać za nieuczciwe, nie może utracić takiego charakteru z powodu innego postanowienia tej umowy, które przewiduje możliwość wykonania przez tego konsumenta ciążących na nim zobowiązań na innych warunkach.