Palka Dąbroś

Fundacja rodzinna stanowi nowy twór prawny wprowadzony do polskiego obrotu w maju 2023 roku. Od samego początku fundacja ta cieszy się dużym zainteresowaniem podatników z uwagi na przyjęte regulacje podatkowe, a przede wszystkim zwolnienie podmiotowe w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych. Zasadniczo bowiem dochody osiągane przez fundacje rodzinne nie podlegają bieżącemu opodatkowaniu, ponieważ przyjęto w ich kontekście model zbliżony do estońskiego CIT – opodatkowaniu fundacja podlega dopiero na skutek wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów takiej fundacji.

Oczywiście powyższe założenie stanowi dopiero regułę wyjściową, od której ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych wprowadza pewne wyjątki, między innymi dotyczące opodatkowania ukrytych zysków fundacji rodzinnej. Podkreślenia zatem wymaga, że co prawda dopiero wypłacenie świadczenia beneficjentom fundacji (szeroko rozumianego świadczenia, bowiem chodzi o przekazanie lub oddanie do korzystania beneficjentom jakichkolwiek składników majątku fundacji) zasadniczo skutkować będzie odprowadzeniem CIT przez fundację rodzinną, ale już wcześniej na zasadach ogólnych opodatkowaniu podlegają tzw. ukryte zyski tych beneficjentów.

Ustawodawcy chodziło o uszczelnienie systemu podatkowego, by przeciwdziałać omijaniu przez podatników wypłacania świadczeń dla beneficjentów poprzez przykładowe wykonywanie przez beneficjentów usług na rzecz fundacji rodzinnej, za które ta płaciłaby nierynkowo wysokie wynagrodzenie na ich rzecz. Pamiętać jednak należy, że katalog zdarzeń, które traktowane są jako ukryty zysk jest zamknięty, tzn. tylko uzyskanie od fundacji rodzinnej przysporzenia niebędącego świadczeniem z fundacji (czyli wyżej scharakteryzowanym nieodpłatnym przeniesieniem lub oddaniem do używania składników majątku fundacji rodzinnej), które jest zamieszczone w ustawowym katalogu ukrytych zysków, podlegać będzie opodatkowaniu. Przysporzenia niemieszczące się w tym katalogu nie będą zatem podlegać bieżącemu opodatkowaniu CIT przez fundację rodzinną.

Powyższy wniosek potwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z dnia 27 listopada 2023 r., sygn. 0114-KDIP2-1.4010.482.2023.4.KS, w której stwierdził, iż:

„W przypadku wykorzystywania przez członków zarządu samochodu dla potrzeb działalności gospodarczej fundacji, określonej w art. 5 ufr oraz innych celów statutowych, niestanowiących świadczeń o których mowa w art. 24q ust. 1 PDOPrU, członkowie zarządu nie otrzymują od fundacji rodzinnej żadnego „świadczenia”, ponieważ prawo korzystania przez nich z samochodu ograniczone jest wyłącznie do działalności gospodarczej fundacji (…) w konsekwencji nie będzie miało miejsca dokonywanie świadczeń dla beneficjentów, ani świadczeń w postaci ukrytych zysków. (…) Prawo użytkowania samochodu osobowego do realizacji wyłącznie ww. celów statutowych nie jest zatem opodatkowane podatkiem dochodowym od osób prawnych”.

Jest to kontynuacja korzystnych dla podatników interpretacji Dyrektora KIS wskazujących na możliwość wystąpienia nieopodatkowanych CIT przysporzeń beneficjentów fundacji rodzinnych. Podobna interpretacja została wydana już wcześniej w sprawie braku opodatkowania CIT czynszu najmu płaconego przez fundację na rzecz fundatora będącego beneficjentem, które to przysporzenie nie zostało wówczas uznane za świadczenie na rzecz beneficjenta, a także, o ile wysokość czynszu pozostanie rynkowa, nie stanowi ukrytego zysku, czyli ostatecznie nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych po stronie fundacji (interpretacja o sygnaturze 0114-KDIP2-1.4010.341.2023.1.KW).

Wskazać zatem trzeba, że obecnie fundacja rodzinna zapewne wciąż stanowić będzie obiekt zainteresowania podatników. Z pewnością zachęcać do tego będzie także przewidziane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych zwolnienie podatkowe świadczeń otrzymanych z fundacji rodzinnej przez osoby najbliższe fundatorowi (m. in. małżonka oraz zstępnych).