Palka Dąbroś

Naczelny Sąd Administracyjny zdecydował się na przełamanie obecnej linii orzeczniczej w zakresie kwalifikacji prawnopodatkowej finansowania przez pracodawców transportu i zakwaterowania ich pracowników delegowanych do pracy za granicę. Ukształtowało się bowiem dotychczas stanowisko, wedle którego ponoszenie przez pracodawcę wydatków w celu zapewnienia noclegów pracownikowi mobilnemu nie jest świadczeniem poniesionym w interesie pracodawcy, ponieważ nie przynosi konkretnej i wymiernej korzyść pracodawcy, lecz stanowi w istocie przychód pracownika. Zgodnie z przyjętymi założeniami zakładano więc, że dobrowolne przyjęcie od pracodawcy nieodpłatnego zakwaterowania leży w interesie pracownika mobilnego, gdyż uzyskuje on w ten sposób wymierną korzyść (przysporzenie majątkowe) w postaci uniknięcia kosztów, które musiałby ponieść, skoro zdecydował się wedle swobody kontraktowej w tym zakresie na wynikające z umowy o pracę "mobilne" miejsce pracy. W takim razie uważano, że regulacje ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych potwierdzają, iż wartość świadczenia za nocleg uregulowana ze środków pracodawcy stanowi dla pracownika przychód ze stosunku pracy, a tym samym wartość świadczenia otrzymanego przez pracownika niebędącego w podróży służbowej pracodawca ma obowiązek doliczyć do wynagrodzenia wypłaconego w danym miesiącu i od łącznej wartości obliczyć, pobrać i odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy. W tym właśnie tonie wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 13 sierpnia 2020 r., sygn. I SA/Kr 444/20, stanowiąc że zakwaterowanie pracowników w miejscu wykonywania obowiązków pracowniczych nie jest związane z samym procesem pracy, jak ma to miejsce np. w przypadku przygotowania stanowiska pracy wraz z urządzeniami, narzędziami i materiałami. Udostępniona kwatera (lokal) nie jest "narzędziem" pracy, którego koszty obciążałyby pracodawcę, ale służy realizacji pozapracowniczych potrzeb życiowych (socjalnych). O ile zatem pracodawca jest organizatorem pracy i ma zapewnić warunki techniczno-organizacyjne wykonywania pracy, to obowiązek ten nie rozciąga się na zapewnienie pracownikowi mobilnemu noclegu.

Takiej wykładni przeciwstawił się z kolei Naczelny Sąd Administracyjny w zasygnalizowanym już wyroku z dnia 1 sierpnia 2023 r., sygn. II FSK 270/21. Sąd powołał się na regulacje unijne (art. 3 ust. 7 Dyrektywy 96/71/WE), zgodnie z którymi elementami wynagrodzenia pracownika oddelegowanego do czasowej pracy w innym państwie członkowskim UE nie mogą być koszty transportu jak i koszty zakwaterowania. Sąd wskazał jednocześnie, że regulacje unijne w hierarchii źródeł prawa powszechnie obowiązującego mają pierwszeństwo przed przepisami krajowymi, dlatego skoro regulacje unijne wskazują, że przychód z tego tytułu nie powstaje, to nie można na gruncie krajowego prawa podatkowego twierdzić, że jest inaczej. Jeśli zatem regulacje unijne wskazują na to, że nie można wliczać do wynagrodzenia tych kosztów transportu, jak również kosztów zakwaterowania, to nie można również na gruncie prawa podatkowego przyjmować, że te obowiązki będą obciążały pracownika a pośrednio pracodawcę jako płatnika.

Czas pokaże, czy przełomowy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego rozpocznie korzystną dla pracowników delegowanych linię interpretacyjną.