Palka Dąbroś

Podatnicy będący osobami fizycznymi mają do wyboru kilka zasadniczych form opodatkowania w podatku dochodowym. Wybór właściwej formy najczęściej zależy od oceny opłacalności danego rozwiązania, a podatnik swoją wolę musi wyrazić w formie i w terminie określonych przepisami ustaw o podatku dochodowym od osób fizycznych. Niejednokrotnie zdarzało się jednak w praktyce, że podatnik omyłkowo wybrał daną formę opodatkowania zaznaczając niewłaściwe pole w zgłoszeniu do CEIDG lub jego zawiadomienie o zmianie formy opodatkowania nie zostało z różnych względów skutecznie przedłożone urzędowi skarbowemu. Natomiast zasadniczym terminem na zgłoszenie takiego zawiadomienia jest 20. dzień miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik osiągnął pierwszy przychód, który ma być opodatkowany w wybranej przez niego formie. Jest to termin niemożliwy do przywrócenia, ponieważ w założeniu ustawodawcy podatnicy mają jednolicie rozliczać swoje poszczególne lata podatkowe, więc dotąd podatnicy, którzy z różnych względów nie złożyli stosownego zawiadomienia o wyborze lub zmianie formy opodatkowania wedle swojej preferencji, byli skazani na skalę podatkową (w przypadku nieskutecznego wyboru) lub na pozostanie przy swojej dotychczasowej formie opodatkowania (w przypadku nieskutecznej zmiany). Taka sytuacja prowadziła jednak niejednokrotnie do powstawania zaległości podatkowych, jeśli podatnik myślał, że dokonał skutecznego wyboru lub skutecznej zmiany swojej formy opodatkowania. Z tego powodu podatnicy zaczęli bronić się przez przypisaniem im zaległości podatkowych poprzez argumentację, iż wybrali oni skutecznie daną formę opodatkowania wpisując właściwy dla danej formy tytuł przelewu zaliczki na podatek dochodowy. Takie zaliczki płacone są bowiem w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu powstania zobowiązania podatkowego, stąd podatnicy wskazywali, że skoro termin płatności pierwszej zaliczki w roku podatkowym pokrywa się z terminem wyboru formy opodatkowania, a oni należycie wskazali w tytule przelewu identyfikator danej formy, to dokonali skutecznego wyboru lub zmiany swojej formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Argumentacja ta nie została zaakceptowana przez organy podatkowe, które jeszcze do końca września 2024 roku wydawały interpretacje, w których wskazywano, że: „przepisy podatkowe nie przewidywały i obecnie nie przewidują możliwości uznania wyboru/zmiany formy opodatkowania w sposób dorozumiany, tj. poprzez dokonywanie wpłaty określonym tytułem” (interpretacja z dnia 26 września 2024 roku, sygn. 0112-KDSL1-1.4011.357.2024.1.AG).

Obecnie z kolei organy podatkowe w październiku 2024 roku dokonały zwrotu w kierunku swoich interpretacji i zaczęły akceptować argumentację podatników dotyczącą skuteczności wyboru formy opodatkowania na dany rok podatkowy. W jednej z takich interpretacji organ podatkowy podniósł, iż: „w przypadku gdy podatnik dokonał wpłaty pierwszej zaliczki tytułem ryczałtu w ustawowym terminie przewidzianym dla złożenia oświadczenia o wyborze takiej formy opodatkowania i z opisu dokonanej wpłaty (np. tytułu przelewu) wynika, jakiego dokładnie rodzaju podatku dotyczy płatność, taki dowód wpłaty może zostać uznany za złożenie oświadczenia” (interpretacja z dnia 14 października 2024 roku, sygn. 0112-KDIL2-2.4011.497.2024.2.WS).

Jest to niewątpliwie rezultat wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 lutego 2024 roku (sygn. II FSK 710/21), w którym sąd ten przedstawił swoje stanowisko, iż oświadczenie woli o wyborze formy opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej podatkiem liniowym może być skutecznie złożone w tytule przelewu, jeżeli jego treść w sposób dostateczny ujawnia wolę podatnika. Organy zatem długo broniły swojego stanowiska mimo wydanego w lutym wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, jednak obecnie zdają się respektować wyrażoną tam argumentację.

Przedstawiona zmiana poglądów organów podatkowych może być oceniana w dwojaki sposób. Z jednej bowiem strony jest ona korzystna dla podatników i daje możliwość, by zakwestionować narzuconą im wcześniej formę opodatkowania, mimo iż w terminie zapłacili odpowiednio opisaną zaliczkę na podatek dochodowy zgodną z wybraną, w mniemaniu podatników, formą opodatkowania. Organy mogą być obecnie bardziej skłonne do zaakceptowania składanych korekt deklaracji podatkowych przez podatników w tym zakresie, mając na względzie obrany kierunek interpretacji podatkowych. Z drugiej jednak strony zaistniałe zjawisko pokazuje dużą niestałość poglądów jednostek aparatu skarbowego, co zdecydowanie nie sprzyja pewności prawa, a zarazem utrudnia wykształcenie jakiejkolwiek przewidywalności prawa podatkowego. Podkreślenia przecież wymaga, że stan prawny nie uległ zmianie, a jednak rozstrzygnięcia organów podatkowych obecnie różnią się od tych podejmowanych jeszcze miesiąc wcześniej. Należy zatem wyrazić jedynie nadzieję, że aktualny korzystny dla podatników zwrot kierunku wykładni przepisów o zmianie formy opodatkowania nie zostanie kolejny raz zmieniony w najbliższym czasie.