Palka Dąbroś

Polskie organy podatkowe niejednokrotnie uparcie obierają stanowisko ugruntowane już w ich praktyce, nawet mimo występującej rozbieżności względem dokonywanej równolegle wykładni przepisów prawa podatkowego dokonywanej przez sądy administracyjne. Na tle podobnych okoliczności faktycznych wydany został wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 23 listopada 2023 r. (sygn. I SA/Gl 968/23), który traktuje o możliwości, by spadkobierca względem podatnika VAT odziedziczył jego prawo do żądania zwrotu nadpłaconego podatku w efekcie stosowania zawyżonej stawki VAT przez tego spadkodawcę – podatnika VAT.

Sprawa w przedmiocie której wypowiedział się gliwicki sąd stanowi kolejną odsłonę sporu podatników z organami podatkowymi na tle prawidłowego wyboru stawki opodatkowania VAT dla świadczonych usług w branży gastronomicznej z zastosowaniem metod sprzedaży posiłków na wynos. Skarżąca w analizowanej sprawie uważała, że zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 22 kwietnia 2021 r. (sygn. C-703/19), świadczone przez jej spadkodawcę w latach 2016-2020 czynności opodatkowane stanowiły dostawę gotowych posiłków (stawka 5%), a nie usługi gastronomiczne (stawka 8%). Spadkodawca z kolei we wskazanych latach opodatkowywał dokonywane czynności wedle stawki właściwej dla usług gastronomicznych, ponieważ takie wnioski wynikały z aktualnej wówczas interpretacji ogólnej Ministra Finansów, natomiast w myśl wydanego później orzeczenia TSUE powinien był on czynności te objąć stawką w wysokości 5% jako sprzedaż gotowych posiłków w systemie dostawy na wynos.

Podkreślenia wymaga, że w roku 2018 doszło do śmierci podatnika VAT – spadkodawcy, a przedsiębiorstwo prowadzone było od tej pory przez zarządcę sukcesyjnego. Skarżąca z kolei po wygaśnięciu tego zarządu nie kontynuowała działalności w ramach przedsiębiorstwa odziedziczonego po spadkodawcy, niemniej to jej jako spadkobiercy ono przypadło.

W takich realiach, pomimo iż Naczelny Sąd Administracyjny wydawał już wyroki w sprawie związanej z przedsiębiorstwem tego spadkodawcy, będące przychylne dla korekty wysokości stosowanych stawek VAT (m. in. wyrok NSA z dnia 6 października 2021 r., sygn. I FSK 1781/18), tak tym razem organy podatkowe postanowiły nie przyjmować stanowiska przychylnego skarżącej i nie tyle kwestionując prawo do korekty stawki VAT, zaprzeczono, by możliwe było dokonanie takiej korekty właśnie przez skarżącą, skoro zaprzestała już prowadzenia przedsiębiorstwa odziedziczonego po spadkodawcy.

Organ podatkowy powołał się na treść art. 97 § 2 Ordynacji podatkowej, wskazując, że zgodnie z tą regulacją prawa niemajątkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą przechodzą na spadkobiercę jedynie pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności gospodarczej.

Z powyższym wnioskiem zdecydowanie nie zgodził się WSA w Gliwicach. Mianowicie wskazał, iż charakter majątkowy posiadają niewątpliwie: prawo do nadpłaty, do zwrotu podatku, prawo do korekty deklaracji podatkowej, prawo do ulgi inwestycyjnej, prawo do zwolnienia podatkowego, czy też inne prawa do obniżenia podstawy opodatkowania, wysokości podatku lub stawki podatkowej. Zatem majątkowe prawa i obowiązki podatnika przewidziane w przepisach podatkowych przechodzą na spadkobiercę i w tym kontekście nie ma podstaw do wyłączania ich z zakresu ochrony konstytucyjnego prawa do dziedziczenia.

Nie ma więc znaczenia czy działalność gospodarcza jest przez skarżącą kontynuowana. Ważne jest jedynie, że prawo do zwrotu nadpłaty na skutek korekty stosowanych przez spadkodawcę oraz zarządcę sukcesyjnego w poprzednich latach stawek VAT jest prawem majątkowym, a zatem spadkobierca jako następca podatnika VAT ma prawo zrealizować to uprawnienie. Sąd podkreślił ponadto, że następstwo obejmuje wszelkie korzystne dla spadkodawcy sytuacje prawne, w które wkracza spadkobierca, a niewątpliwie taka korzystna sytuacja prawna nastąpiła w związku z wyrokiem TSUE, który otworzył możliwość skorygowania deklaracji i złożenia wniosku o zwrot nadpłaty.

W tej sprawie doszło więc do zanegowania prawidłowości stanowiska wyrażanego przez organ podatkowy. Nie udało się zatem pod płaszczem odmowy uznania następstwa prawnego doprowadzić do skutku w postaci zatrzymania zapłaconego VAT przez organ podatkowy, niemniej wciąż wskazuje to na występującą tendencję tych organów do utrudniania stosowania obniżonej stawki VAT na dostawę posiłków na wynos w latach poprzedzających rok 2020.