Facebook
LinkedIn
Ustawa z dnia 14 czerwca 2024 roku o ochronie sygnalistów określa szczegółowo obszary podlegające nowym regulacjom, takie jak warunki ochrony sygnalistów, zasady zgłaszania informacji o naruszeniach prawa oraz obowiązki organów publicznych i Rzecznika Praw Obywatelskich.
Sygnalista to osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informacje o naruszeniu prawa w kontekście związanym z pracą. Mogą to być pracownicy, osoby współpracujące na podstawie umowy cywilnoprawnej, przedsiębiorcy, a także inni, którzy mają kontakt z danym podmiotem. Ustawa wprowadza również zasady dotyczące zgłoszeń wewnętrznych, zewnętrznych oraz publicznych, a także określa procedury ochrony sygnalistów przed działaniami odwetowymi. Ponadto, ustawa wskazuje, że sygnaliści nie powinni obawiać się negatywnych konsekwencji swojego działania, pod warunkiem, że zgłoszenie lub ujawnienie publiczne było dokonane w dobrej wierze i miało na celu ujawnienie rzeczywistego naruszenia prawa.
Kogo to dotyczy?
Zgodnie z przepisami ustawy o ochronie sygnalistów, zarówno podmioty publiczne, jak i prywatne, które zatrudniają co najmniej 50 osób, muszą wdrożyć odpowiednie procedury. Liczbę zatrudnionych należy sprawdzać na dzień 1 stycznia lub 1 lipca każdego roku. Banki i inne instytucje finansowe mają obowiązek wdrożyć te procedury niezależnie od sektora, do którego należą, oraz bez względu na liczbę pracowników. W przypadku sektora samorządowego, urzędy i jednostki organizacyjne gmin lub powiatów z populacją poniżej 10 000 mieszkańców są zwolnione z tego obowiązku.
W ustawie z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów wyszczególniono konkretne obszary podlegające pod nową regulację, m.in.:
- Warunki objęcia ochroną sygnalistów zgłaszających lub ujawniających publicznie informacje o naruszeniach prawa;
- Środki ochrony sygnalistów zgłaszających lub ujawniających publicznie informacje o naruszeniach prawa;
- Zasady ustalania wewnętrznej procedury zgłaszania informacji o naruszeniach prawa i podejmowania działań następczych;
- Zasady zgłaszania informacji o naruszeniach prawa organowi publicznemu;
- Zasady ujawnienia publicznego informacji o naruszeniach prawa;
- Zadania Rzecznika Praw Obywatelskich związane ze zgłaszaniem informacji o naruszeniach prawa;
- Zadania organów publicznych związane ze zgłaszaniem informacji o naruszeniach prawa i z podejmowaniem działań następczych.
Kim jest sygnalista?
Na potrzeby nowej ustawy została ustanowiona definicja sygnalisty. Zgodnie z przepisami ustawy sygnalistą jest osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą, w tym pracownik, osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, osoba świadcząca pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy, przedsiębiorca, prokurent, akcjonariusz lub wspólnik, członek organu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, stażysta, wolontariusz, praktykant, funkcjonariusz oraz żołnierz.
Jak to działa?
Sygnalista, po powzięciu informacji o naruszeniu prawa w zakresie objętym ustawą, będzie mógł dokonać zgłoszenia wewnętrznego, zewnętrznego lub ujawnienia publicznego:
- Zgłoszenie wewnętrzne polega na poinformowaniu o naruszeniu podmiotu prawnego, którego sygnalista jest pracownikiem lub pozostaje z nim w innych relacjach o charakterze zarobkowym.
- Zgłoszenie zewnętrzne jest skierowaniem informacji do organu publicznego lub Rzecznika Praw Obywatelskich.
- Ujawnienie publiczne jest podaniem informacji o naruszeniu prawa do wiadomości publicznej przez samego sygnalistę z pominięciem pozostałych kanałów zgłoszeń.
Procedura zgłoszeń wewnętrznych powinna zawierać m.in.: wyznaczenie wewnętrznej jednostki organizacyjnej lub osoby w strukturze organizacyjnej podmiotu prawnego, bądź podmiotu zewnętrznego upoważnionego do przyjmowania zgłoszeń wewnętrznych, określenie sposobów przekazywania tych zgłoszeń oraz wskazanie bezstronnej jednostki organizacyjnej lub osoby odpowiedzialnej za podejmowanie działań następczych, mających na celu ocenę prawdziwości zgłoszeń i przeciwdziałanie naruszeniom prawa, o których mowa w zgłoszeniach.
