Facebook
LinkedIn
Procesy przekształceń spółek osobowych w inne spółki osobowe stanowią przedmiot nieustannych sporów podatników z organami podatkowymi. Występuje bowiem brak zgody między samymi spółkami a fiskusem w przedmiocie tego, co stanowi podstawę opodatkowania w przypadku przekształcenia spółki osobowej (np. spółki komandytowej) w inną spółkę osobową (np. w spółkę jawną).
Polskie przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowią, iż opodatkowaniu podlegają zmiany umowy spółek, przy czym ustawodawca nakazuje rozumieć przez zmianę umowy spółki także zdarzenie w postaci przekształcenia spółki, jeżeli jego wynikiem jest zwiększenie majątku spółki osobowej. Z kolei w przypadku zaistnienia takiego zdarzenia przepisy wskazują, że podstawą opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych jest wartość wkładów do spółki osobowej (spółki przekształconej).
Podatnicy wywodzą z tego zatem wniosek, iż w przypadku, gdy wartość wniesionych przez wspólników wkładów do pierwotnej spółki (np. do spółki komandytowej) przybiera taką samą wartość już w ramach spółki przekształconej (np. spółki jawnej), to nie dochodzi do zaistnienia jakiegokolwiek zdarzenia z tytułu samego przekształcenia, które mogłoby podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Z takimi argumentami nie zgadzają się organy podatkowe. Wedle ich stanowiska, przy przekształcaniu spółek osobowych przyjąć należy, że cały majątek spółki przekształcanej (np. spółki komandytowej) jest swoistym „wkładem” do spółki przekształconej (np. spółki jawnej), ponieważ po przekształceniu spółka jawna dopiero zaczyna swoją działalność, więc logicznym jest, że otrzymuje „wkład” w postaci majątku spółki przekształcanej i odtąd dopiero nabywa mienie inne niż ten pierwotny „wkład” w efekcie swojej dalszej działalności gospodarczej. Argumenty fiskusa zostały wielokrotnie potwierdzone jako prawidłowe poprzez kolejne aprobujące wyroki sądów administracyjnych, w tym Naczelnego Sądu Administracyjnego (np. wyrok NSA z dnia 21.05.2024 r., sygn. akt.: III FSK 516/22).
Obecnie jednak można mieć nadzieję na zmianę tej linii orzeczniczej. W czerwcu 2024 roku Naczelny Sąd Administracyjny postanowił podjąć próbę zrewidowania swojego stanowiska i stwierdzenia, że opodatkowaniu podlegać będzie ewentualnie jedynie wartość wkładów do spółki przekształconej, która przewyższała wartość wkładów do spółki przekształcanej, ale bez znaczenia ma być wysokość mienia niestanowiącego wkładu w rozumieniu ścisłym, czyli będącego w istocie jedynie efektem działalności gospodarczej spółki przed przekształceniem. Sąd nie zdecydował się jednak na rozstrzygnięcie tak istotnej kwestii w składzie jedynie 3-osobowym, lecz uznał, że dla przełamania wcześniejszych orzeczeń konieczne będzie wydanie uchwały przez skład 7-osobowy Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Mimo to, dnia 3 lutego 2025 roku skład 7-osobowy NSA podczas posiedzenia także nie zdecydował się na podjęcie uchwały samodzielnie, ale postanowił zadać w tym przedmiocie pytanie do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Podatek od czynności cywilnoprawnych jest bowiem podatkiem zharmonizowanym unijną Dyrektywą 2008/7/WE, stąd polski sąd uznał kompetencję TSUE do rozstrzygnięcia tej istotnej kwestii prawnej.
Wydanie rozstrzygnięcia przez TSUE niejednokrotnie trwa około dwóch lat, więc polscy podatnicy do tego czasu jeszcze będą musieli pozostać we względnej niepewności co do prawidłowości ich stanowiska. Niemniej, TSUE już raz pochylał się nad polską sprawą spółek komandytowo-akcyjnych (wyrok sygn. akt: C-357/13), kiedy to wówczas orzekł na korzyść polskich podatników. Nie można zatem wykluczyć, że także i w tym przypadku możliwe jest uzyskanie korzystnego rozstrzygnięcia przez polskie spółki osobowe. Ewentualne zanegowanie przez TSUE prawidłowości dotychczasowego stanowiska fiskusa oraz polskich sądów administracyjnych może natomiast prowadzić do powstania uprawnienia podatników do występowania z wnioskami o zwrot nadpłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku, gdy zapłacili podatek od całego majątku spółki przekształcanej stanowiącego swoisty „wkład” do spółki przekształconej, wedle rozumienia preferowanego obecnie przez fiskusa.
Polskie spółki osobowe powinny ze szczególną uwagą śledzić przebieg tej sprawy oraz jej końcowy rezultat, ponieważ wynik tego sporu będzie rzutował na możliwość odzyskania niejednokrotnie znaczących kwot zapłaconego podatku od czynności cywilnoprawnych.
